Келесі рет 135 мың жыл күтеді: Екатеринбург тұрғындары Атлас кометасын көреді, егер оны Күн жойып жібермесе.

Бұл 1999 жылы түсірілген «Хия-Кутаке» кометасының суреті.

Фото: Анатолий ЖДАНОВ. Фотобанк КП-ға өту

Барлығы Галлей кометасы туралы естіген, ол бізге 75 жылда бір рет келеді. Бірақ одан да сирек кездесетін қонақ – Атлас кометасы (C/2024 G3 (ATLAS)), ол бізге жарты миллион жылда бір рет келеді. Оны тек өткен жылы ашты. Және жақын күндері – 10-нан 18-ге дейін – ол қайтадан күнге жақындайды. Сондықтан теориялық тұрғыдан біз оны көре аламыз.

КОМЕТАНЫ ҚАЛАЙ БАҚЫЛАУҒА БОЛАДЫ

Біз «теориялық» деп жаздық, себебі оны байқау өте қиын болады. Ол Венераға қарағанда жарқырайды. Бірақ мәселе, ол қазір күннің жанынан ұшып өтуде. Сондықтан оны тек күн көрінгенде ғана байқауға болады. Айта кетейік, күнге қарау көзге қауіпті.

- 12 қаңтарда, егер ауа райы ашық болса, күнді алақанмен жапсақ және оңға қарай қарасақ, күннен төрт градус солтүстік-батыста біз бұл объектіні байқап қалуымыз мүмкін, - деп нақтылайды УрФУ оқу обсерваториясының инженері Владилен Санакоев. – Сондай-ақ 14 қаңтарда күн батқаннан кейін оны горизонттың төменінде көруіміз мүмкін. Бірақ бұл экватор аймағында бақылау үшін жақсырақ.

АТЛАС КОМЕТАСЫ НЕЛІКТЕН?

Оның көлемі Галлей кометасымен шамалас – диаметрі шамамен 10 шақырым. Сондықтан ол өте үлкен. Аты ATLAS телескоп роботының құрметіне берілген, ол 2024 жылдың 5 сәуірінде оны ашқан. Ол мұздан тұрады.

- Әдетте ол жарты миллион жылда бір рет оралады. Бірақ қазір орбитасын өзгертті, сондықтан келесі жолы тек 135 мың жылдан кейін оралуы мүмкін, - деп қосады Владилен Санакоев. - Бірақ күнге осындай жақын ұшып өтуді шыдай ма – бұл үлкен сұрақ. Көптеген астрономдар ол, мүмкін, шаң бұлтына айналады, және біз оны енді көрмейміз дейді.

Мәселе мынада, 13 қаңтарда ол күннен небәрі 14 миллион шақырым қашықтықта болады. Бұл күн мен Меркурий арасындағы қашықтықтан 3-4 есе аз. Біздің аспан жарық көзі бұл мұз кесегін, миллиондаған жылдар бойы Галактикада ұшып жүрген, жай ғана буландырып жіберуі мүмкін.

КОМЕТА ҚАЙДАН КЕЛДІ?

Гипотетикалық Оорт бұлтынан – көптеген кометалар келетін жер.

- Голландиялық астрофизик Ян Оорт алыста, 100 мың астрономиялық бірлікте, яғни іс жүзінде жұлдызаралық кеңістікте, мұзды денелер мен мұзға айналған газдардан тұратын бұлт бар деп болжаған, - деп түсіндіреді Владилен Санакоев. – Бұл бұлтты ешкім бақылаған жоқ, бірақ алыстан кометалар бізге келіп жатқанын көруге болады. Олар күнмен байланысты екенін дәлелдейтін жылдамдыққа ие.

Сарапшылардың пікірінше, бұлтта периодикалық түрде бұзылулар болып тұрады, соның нәтижесінде кометалар өз траекториясын өзгертіп, бізге жақын аймаққа – күнге шабады. Кейбір кометалар бұл жақындауды өткеріп, жоғалып кетеді. Басқалары, Галлей кометасы сияқты, бізге қайта-қайта келеді.

ОҚЫҢЫЗДАР

«Қала үстінде гүріл естілді»: Карпинск маңындағы орманға Байқоңырдан ұшырылған ғарыш ракетасының сатылары құлады

Карпинск маңында Байқоңырдан ұшырылған ғарыш ракетасының сатылары құлады (Толығырақ)