Сенбі, 1 ақпан күні, премьер-министрдың орынбасары – ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин мен қаржы министрі Мади Такиев журналистермен кездесуде ұсынылған салық реформасын түсіндірді. Естеріңізге сала кетейік, қазіргі уақытта қосылған құн салығы (ҚҚС) ставкаларын 20%-ға көтеру және ҚҚС бойынша есепке алу шегін 15 миллион теңгеге төмендету мәселесі талқылануда.
Серік Жұманғарин ҚҚС бойынша бірқатар кәсіпорындарға жеңілдіктер қарастырылатынын айтты. Мысалы, аграрлық сектор үшін ҚҚС болмайтындығы мүмкін. Тамақ өнімдерін өндірушілер үшін үш нұсқа талқылануда: 12%-дық ставканы сақтау, 5%-ға төмендету немесе ҚҚС-дан босату. Фармацевтика секторында да ҚҚС 5%-ға төмендетілуі мүмкін. Тұрғын үй құрылысы саласында ҚҚС орнына инфрақұрылымдық жинақ енгізу ұсынылуда.
«Әлбетте, инфрақұрылымдық жинақты енгіземіз, оны құрылыс компаниялары төлейтін болады. Қазіргі уақытта квадрат метрі үшін 40-60 доллар аралығында, инфрақұрылымдық жинаққа байланысты. Жаңа салықтарды ойлап табатын болмағанымыз жөн. Біз қазір бұл мәселелерді талқылап жатырмыз, тұрғын үй класына байланысты», - деді Серік Жұманғарин.
Ол кәсіпкерлер тарапынан ҚҚС-ны инфрақұрылымдық жинақпен алмастыру ұсынысы түскенін атап өтті.
«Бұл жақсы ұсыныс. Қазіргі уақытта талқылануда. ҚҚС қалуы, сонымен қатар жинақтар да болуы мүмкін емес. Мүмкін, бұл салықтың нөлдік ставкасы және инфрақұрылымдық жинақ болады. Немесе ҚҚС төмендетіледі. Бірақ 20%-ға дейінгі деңгей болмайды, соған ұмтылып отырмыз», – деді премьер-министрдың орынбасары.
6 ҚҚС шегін төмендету мәселесіне қатысты Серік Жұманғарин түрлі нұсқалардың талқыланатынын, бірақ ең ықтимал деңгей 15 миллион теңге болып қалғанын айтты. Сонымен қатар, бөлшек салықтан пайда көре алатын компаниялар саны едәуір қысқарады.
7 Айта кетейік, егер кәсіпкер осы жеңілдетілген режимді қолдана алмаса, ҚҚС (шек асып кеткен жағдайда) және корпоративтік табыс салығын (КТС) төлеуге мәжбүр болады. Осылайша, салықтық жүктеме көптеген адамдар үшін 2-8% (бөлшек салық) деңгейінен 40%-ға (ұсынылған ҚҚС және КТС ставкасы) дейін артады.
Бұған қоса, еңбек ақы қорына (ЕПҚ) жүктемені төмендету жоспарлануда.
8 9 «Маған "бюджетті толықтыру үшін басқа көздер табу керек, салықтық әкімшілікті жүргізу керек, көлеңкеден шығару керек" дегенде, біз бұны істеп жатырмыз. Өткен жылы біз көлеңкеден 1,3 трлн теңге шығардық. Биыл тағы 2 трлн теңге шығаруға тырысамыз, салықтық әкімшіліктің арқасында 1 трлн, бірақ бұл да жеткіліксіз. Бюджет мәселесін шешу қажет. Реформаның мәні осында», – деп атап өтті Серік Жұманғарин.
Атап айтқанда, салықтық әкімшілікті күшейту мыналарды қамтиды:
- ЖК мен ТОО ашу процесін қатаңдату
- белсенді емес заңды тұлғаларды (қайта сату мүмкіндігін болдырмау үшін) мәжбүрлі түрде жабу
- мобильді кедендік топтар
- белгілі бағыттар бойынша банктік құпияны ашу
- салық органдарының бақылау функцияларын кеңейту (салықтық тексерулер бойынша прокурорлық бақылауды жою).
Серік Жұманғарин салық-бюджет реформасынан кейін «біз инфляцияға ұрынбаймыз» деп есептейді, қосымша инфляцияның әсері қысқа мерзімді болады. Сонымен қатар, жыл сайынғы бюджетке қосымша түсімдер 5 трлн-нан 7 трлн теңгеге дейін жетуі күтілуде.
«Біздің меншікті кірістеріміз 15,6 трлн теңге, ал біз 25,8 трлн теңге жұмсаймыз. 10 трлн теңгені қайдан аламыз? Бұл салықтық әкімшіліктен немесе басқа шаралармен жабылмайды. Бұл кірістерді арттыру керек дегенді білдіреді. 5,8 трлн теңге біз қарыз аламыз, іс жүзінде барлық қарыз Ұлттық қордан келеді. Бұл өте алаңдататын жағдай. Егер біз осылай қарыз алуды жалғастыра берсек, Ұлттық қордың жағдайы бір сәтте өте нашарлайды. Бірақ бұл қор біздің үшін емес, болашақ ұрпақтар үшін құрылды, "Ұлттық қор – балаларға" бағдарламасы осы мәселелерге жауап болды. 4,1 трлн теңгені нарықтан қарыз аламыз. Негізінен, Қаржы министрлігі қаржы институттары сатып алатын бағалы қағаздарды шығарады», - деді Серік Жұманғарин.
Ол ұлттық қордан трансферттерді шектейтін қатаң бюджет ережесі енгізілетінін еске салды. Бұл 2029 жылға қарай ұлттық қордың көлемін 100 миллиард долларға жеткізуге мүмкіндік береді.
0 Сонымен қатар, Серік Жұманғарин елде даму бюджетінің көлемін арттыру қажеттігін атап өтті.
«2025 жылға арналған даму бюджеті бар болғаны 8%. 25,8 трлн теңгеден даму бюджеті тек 2 трлн теңге. Келесі жылы одан да аз – 6%, яғни 1 трлн 400 миллиард», - деді премьер-министрдың орынбасары.
Ол ұсынылған реформаның даму бюджетінің көлемін арттыруға мүмкіндік беретінін атап өтті. «Даму бюджетті – елдің болашағын анықтайды, оны 20%-ға дейін арттыруымыз керек», - деп қосты Серік Жұманғарин.