Салық-бюджет реформасын жүзеге асыру аясында премьер-министрдің орынбасары – ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин салық әкімшілігін күшейту мәселелері бойынша кеңес өткізді, деп хабарлайды Primeminister.kz.
Фискалдық жүйенің реформасының бір қадамы – экономикалық дамудың тұрақтылығына нұқсан келтіретін көлеңкелі экономикамен күрес. Кеңес барысында қаржы вице-министрі Ержан Биржановтың айтуынша, соңғы 5 жылда Қазақстанның ЖІӨ-індегі байқалмайтын экономиканың үлесі тұрақты түрде төмендеуде: 2019 жылы 23,69%-дан 2023 жылы 17,52%-ға дейін. Бұл негізінен қолма-қол ақшасыз төлемдерге кезең-кезеңімен көшу арқылы жүзеге асырылды. Көлеңкелі экономиканың ең жоғары үлесі көтерме және бөлшек саудада (3,53%), денсаулық сақтау саласында (2,04%), ауыл, орман және балық шаруашылығында (1,96%), құрылыс секторында (1,92%), білім беруде (1,49%) сақталып отыр.
«Көлеңкелі экономиканың көпжылдық мәселесін біз салалық, сот, бақылаушы мемлекеттік органдардың қатысуымен фискалдық реформа арқылы шешуді көздеп отырмыз. Бұл мемлекеттік ресурстардың жоғалуына әкелетін теріс пайдалану фактілерін бірге анықтауға мүмкіндік береді», — деп атап өтті Ержан Биржанов.
2025 жылға дейін байқалмайтын экономиканың үлесін ЖІӨ-ге 15%-ға дейін төмендету міндеті тұр. Осы мақсатта қаржы министрлігі салааралық мәселелерді, саланы көлеңкеден шығаруды баяулататын, мемлекеттік органдардың даму жоспарларына KPI ретінде қосу ұсынысын жасауда.
«Мемлекеттік органдардың даму жоспарларын жаңа көзқараспен, сервис бағытында және салаларды цифрландырумен қарастыру қажет. Бұл Көлеңкелі экономикаға қарсы кешенді іс-шаралар жоспары аясында жоспарланған міндеттемелерді орындауда формалды көзқарастан бас тартуға мүмкіндік береді. Мемлекеттік органдарға 2025-2027 жылдарға арналған даму жоспарларына көлеңкелі экономикаға қарсы шаралармен KPI енгізуді ұсынамыз», — деді ол.
Кеңес барысында Салық кодексін қайта қарау кезінде банк құпиясына қатысты шектеулерді жою жөніндегі ХВҚ ұсыныстары да айтылды. Салық әкімшілігін күшейту аясында көлеңкелі экономиканың ЖІӨ-ге үлесін есептеу әдістемесін өзгерту, әсіресе көлеңкелі үлесі жоғары салаларды цифрландыруды күшейту ұсынылды. Бұрынғы Көлеңкелі экономикаға қарсы кешенді іс-шаралар жоспарының орнына, төмен көрсеткіштері бар 5 салааралық мемлекеттік орган өздерінің Жол карталарын әзірлейді. Басқа мемлекеттік органдарда көлеңкелі экономикаға қарсы шаралармен KPI салааралық даму жоспарларына енгізіледі. Қаржы министрлігі, бұл бағытта үкіметтің барлық кешенді жұмысын үйлестіріп, бақылауды жүзеге асыратын орган ретінде, көлеңкелі экономикаға бақылау функцияларын күшейтеді.
Мемлекеттік органдардың көлеңкелі экономиканы төмендетуге бағытталған барлық тәсілдер, шаралар мен іс-шаралар Жол картасына жинақталады. Сонымен қатар, Серік Жұманғарин қаржы министрлігіне, әділет министрлігіне, салааралық мемлекеттік органдарға және НПП «Атамекен» ұйымына салық тексерулерінің тиімділігін арттыру, көлеңкелі экономиканың үлесін одан әрі төмендету бойынша ұсыныстар әзірлеуді тапсырды.