Депутат Берик Бейсенгалиев Қазақстандағы бюджет дағдарысының жылдар бойы қалыптасқанын және оның терең және жүйелік себептері бар екенін атап өтті, деп хабарлайды Kapital.kz бизнес ақпараттар орталығының тілшісі.
«Біз жиі қиын және батыл шешімдер қабылдау уақыты келді деп естиміз. Менің ойымша, бұл пікірмен көптеген адамдар келіседі. Бірақ біз не көріп отырмыз: үкімет бірден ҚҚС-ты көтеруді және оның төлем шегін азайтуды ұсынады. Осылайша, ҚҚС, есепке алу болмаған жағдайда, айналым салығына айналып, барлық сома тауарлардың бағасына енгізіледі, бұл соңғы тұтынушы үшін қосымша қаржылық жүктеме болып табылады. Сондай-ақ, бизнестің тағы да бөлшектеніп, көлеңкеге кету ықтималдығы жоғары», - деді ол премьер-министр Олжас Бектеновке депутаттық сұрауында.
Ол бюджеттің шығыс бөлігін кіріс бөлігімен барынша теңгеруді, барлық тиімсіз шығындарды оңтайландыруды; көлеңкелі экономиканы шынайы «ақтауға» кірісуді ұсынды, ол әртүрлі бағалаулар бойынша ЖІӨ-нің шамамен үштен бірін құрайды, көлеңкелі бизнестің субъектілерін салық төлеушілер қатарына шығару; нақты экономиканы қолдау тәсілдерін қайта қарауды ұсынды.
Берик Бейсенгалиев мемлекет нақты жұмыс орындарын беретін және жоғары қосылған құнмен өнім шығаратын кәсіпорындарға ғана қаржы салуы тиіс екенін атап өтті.
«Мен үкіметтің ҚҚС ставкаларын көтеру туралы бастамасына ерекше тоқталғым келеді. Біріншіден, біз үкімет бұл мәселені кешенді түрде қарап, басқа тәсілдер мен ұсыныстарды зерттеуі тиіс деп есептейміз. Екіншіден, мысалы, жаңа Салық кодексінің жобасында қазіргі бюджеттік қиындықтарды ескере отырып, қайта қарауды қажет ететін жеңілдіктер бар», - деді ол.
Үшіншіден, депутаттың айтуынша, бөлшек салық режимі сақталған жағдайда, ҚҚС-қа тіркелу шегін 78 млн теңгеден 15 млн теңгеге төмендету қосымша талқылауды талап етеді. Төртінші шара - салықтық әкімшілендіруді жақсарту.
«Бұл барлық бюджетке қосымша әсер береді. Яғни, бизнестен алынатын салықтар олардың өздеріне зиян келтірмей алуға болатын мөлшерде болуы тиіс. Ал, үкіметтің пікірінше, бюджетке толықтыру үшін қажет болғаннан көп емес», - деді ол.
Еске сала кетейік, 28 қаңтарда президенттің қатысуымен өткен кеңейтілген үкімет отырысында вице-премьер, ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин ҚҚС шегін 15 млн теңгеге төмендетуді ұсынды. Премьер-министр Олжас Бектенов отырыс барысында әлеуметтік салықты және жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналарын төмендету кезінде ҚҚС ставкаларын көтеру қажеттілігі туралы айтты.
«Негізгі салықтық жүктеме еңбек ақы қорына түседі, яғни - өзіндік құнға. Тауар сөреге шыққанға дейін, кәсіпкер салықтың көп бөлігін төлеуге мәжбүр. Үкімет еңбек ақы қорына түсетін жүктемені сатылымдарға ауыстыру арқылы азайтуды ұсынып отыр. Ол үшін ҚҚС ставкаларын көтеру, әлеуметтік салықты және жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын бір уақытта төмендету қажет», - деді Олжас Бектенов.
Қазіргі уақытта Қазақстанда ҚҚС ставкаларын 12%-дан 20%-ға көтеру мәселесі қарастырылып жатыр.
2025 жылдың ақпан айының басында Серік Жұманғарин бірқатар кәсіпорындарға ҚҚС бойынша жеңілдіктер мүмкіндігін талқылап жатқандарын айтты. Мысалы, ауыл шаруашылығы секторына ҚҚС болмайды. Азық-түлік өнімдерін өндірушілер үшін үш нұсқа қарастырылып жатыр: ставканы 12% деңгейінде сақтау, 5%-ға төмендету немесе ҚҚС-тан босату. Фармацевтикалық секторда да ҚҚС-ты 5%-ға төмендету мүмкін. Тұрғын үй құрылысы саласында ҚҚС-тың орнына инфрақұрылымдық жинақ енгізу ұсынылуда.