Қазақстан Республикасы Үкіметінің баспасөз қызметі 2024 жылдың әлеуметтік бағдарламалар, жұмыспен қамту және еңбек құқықтарын қорғау саласындағы қорытындыларын шығарды, деп хабарлайды inbusiness.kz.
6
Әлеуметтік төлемдер мен зейнетақы жинақтарын арттыру
2024 жылы әлеуметтік төлемдердің көбеюі маңызды қадамдардың бірі болды, бұл базалық және ынтымақтас зейнетақыларды, сондай-ақ мемлекеттік жәрдемақыларды индекстеумен байланысты. Төлемдердің мөлшері болжамды инфляция деңгейі ескеріле отырып арттырылды.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2023 жылдан бастап бес жыл ішінде ең төменгі базалық зейнетақыны өмір сүру минимумының 70%-на дейін, максималды зейнетақыны 120%-на дейін кезең-кезеңімен көтеру жүзеге асырылуда. 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі базалық зейнетақының мөлшері өмір сүру минимумының 60%-дан 65%-ға, яғни 28 215 теңгеге, ал максималды зейнетақы 100%-дан 105%-ға, яғни 45 578 теңгеге арттырылды.
Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі жастардың болашақ зейнетақыларын арттыру бағдарламасын да жалғастырды. 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап жұмыс берушілердің міндетті зейнетақы жарналарын кезең-кезеңімен енгізу басталды, олар 4,3 миллионнан астам жұмыс істейтін азаматтардың шоттарына аударылды.
2024 жылы ұзақ уақыт бойы зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін азаматтарға әлеуметтік қолдау көрсетуге ерекше назар аударылды. 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап жаңа арнайы әлеуметтік төлем енгізілді, ол 13 мың адамға тағайындалды.
Жалпы, 2024 жылы республикалық бюджеттен әлеуметтік төлемдерге 5,3 трлн теңге бағытталды, бұл елдің бюджет шығыстарының 22%-ын құрады. Бұл қаражат зейнетақы мен жәрдемақы алатын 4,5 миллион азамат арасында бөлінді, оның ішінде 2,4 миллион зейнеткер мен 2,1 миллион түрлі әлеуметтік төлемдер алушылар бар. Нәтижесінде, мемлекет барлық әлеуметтік міндеттемелерін уақытында және толық көлемде орындады.
Жұмыспен қамту және кәсіби бағдарлау шаралары
Жұмыспен қамту саласында министрлік жұмыссыздық деңгейін төмендету және жұмысқа орналасу процесінде ашықтықты қамтамасыз ету шараларын енгізуді жалғастырды. Маңызды қадамдардың бірі - азаматтарды жұмысқа орналастыруды жоспарлауға және еңбек нарығының қажеттіліктерін анықтауға мүмкіндік беретін өңірлік жұмыспен қамту карталарын бекіту болды. 2024 жылы 948 мың қазақстандықты жұмысқа орналастыру жоспарланды, оның ішінде желтоқсанның басына дейін 845 мыңнан астам адам жұмыс тапты, бұл жылдық жоспардың 89%-ын құрады.
Еңбек министрлігі жұмыспен қамтуға көмек көрсету шараларының кешенін жүзеге асыруда, оның ішінде кәсіби оқыту мен жұмысшыларды қайта даярлау маңызды рөл атқарады. Биыл жұмыс берушілердің қажеттіліктерін ескере отырып, 9,6 мың жұмыссыз азамат үшін қысқа мерзімді курстар ұйымдастырылды. Сонымен қатар, 50 мыңнан астам адам skills.enbek.kz платформасында онлайн оқудан өтті, бұл оларға біліктіліктерін арттыруға және еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуға мүмкіндік берді.
Сонымен қатар, жалақыны субсидиялау бағдарламалары белсенді іске асырылуда. Оған қоғамдық жұмыстар, әлеуметтік жұмыс орындары, жастар практикасы, "Бірінші жұмыс орны", "Поколение контракты" және "Күміс жаста" жобалары кіреді. Осы бағдарламалар аясында 180 мыңнан астам адам субсидияланатын жұмыс орындарына орналастырылды.
Кәсіпкерлікті қолдау және жаңа жұмыс орындарын құру үшін "Бастау Бизнес" жобасы жалғастырылды, оның аясында кәсіпкерлік оқудан өткен азаматтар өздерінің шағын бизнесін ашу үшін қайтарымсыз гранттар ала алады. 2024 жылы бұл көмек 8,9 мың адамға берілді.
7
Жұмыспен қамту саласындағы жаңа жетістіктердің бірі - азаматтар үшін жаңа мүмкіндіктер ашқан цифрлық шешімдерді енгізу болды. Атап айтқанда, Mansap Compasy платформасы іске қосылды, ол мамандық таңдауға және мансап траекториясын жоспарлауға арналған құралға айналды. Платформа сұранысқа ие мамандықтар, оқу талаптары, гранттар мен стажировкаларды алу мүмкіндіктері туралы өзекті ақпаратты ұсынады. Сонымен қатар, ол мектеп түлектері мен студенттерге болашақта бағдарлануға көмектеседі және жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейін төмендетуге ықпал етеді.
Студенттер практикалық дағдылар алуы үшін электронды еңбек биржасында өндірістік тәжірибеден өтетін орын табуға көмектесетін функционал енгізілді. Нәтижесінде, студенттер нақты дағдыларды меңгеріп, бәсекеге қабілеттіліктерін арттырады.
Мемлекеттік инвестициялардың тиімділігін арттыру үшін сапалы жоспарлау маңызды аспект болып табылады. Осы мақсатта инновациялық жобалар навигаторы әзірленді. Бүгінгі таңда жүйеде 150 мың жұмыс орнын құру жоспары бар 755 инвестициялық жобаны мониторингтеу жүргізілуде. Болашақта бұл платформа арқылы мемлекеттік бастамалар аясында жүзеге асырылатын барлық жобаларды мониторингтеу жоспарлануда. Сонымен қатар, министрлік өңірлер мен салалар бойынша "сапалы жұмыс орындарын" мониторингтеу ақпараттық жүйесін пайдаланып жатыр.
"Сапалы жұмыс орны" тұрақты жұмыспен қамтуды, қауіпсіз еңбек жағдайларын, кәсіби даму және мансаптық өсу мүмкіндігін, еңбек құқықтарын қамтамасыз етуді және әлеуметтік қорғауды білдіреді. Өткен жылы Қазақстанда осындай 2,27 миллион жұмыс орны болды. Алдағы 3 жылда бұл көрсеткішті 824 мыңға арттыру жоспарлануда.
8
Еңбек құқықтарын қорғау және өндірістік жарақаттануды азайту
2024 жылы министрлік еңбек жағдайларын жақсарту және жұмысшылардың құқықтарын қорғау үшін елеулі қадамдар жасады. Маңызды жетістіктердің бірі - еңбек инспекциясын жергілікті атқарушы органдардан министрлікке беру болды. Мемлекеттік еңбек инспекциясы комитеті оның аумақтық бөлімшелерімен құрылды. Бұл еңбек заңнамасының сақталуын бақылаудың тәуелсіз вертикалын құруға мүмкіндік берді.
Юридикалық және кадрлық қызметтердің орталықтандыруы арқасында аумақтық инспекциялар деңгейінде еңбек инспекторларының саны артты. Бұл, өз кезегінде, жұмысшылардың құқықтары мен мүдделерін қорғауды, елдегі кәсіпорындарда қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуді, сондай-ақ еңбек даулары мен қақтығыстардың туындау тәуекелдерін азайтуға ықпал етеді.
Нәтижесінде, еңбек құқықтарының сақталуын тексеру күшейтілді, соның ішінде жалақының кешіктірілуі бойынша. 2024 жылдың 11 айында 277 кәсіпорында 4,4 млрд теңге көлемінде жалақы бойынша қарыз анықталды, 17,5 мың жұмысшы өз қарыздарын алды.
Сонымен қатар, жүргізілген тексерулер барысында 7583 құқық бұзушылық анықталды, оның ішінде: еңбек саласында – 5723, қауіпсіздік және еңбек қорғау бойынша – 1793, халықты жұмыспен қамту бойынша – 67. Жұмыс берушілерге 2998 нұсқау берілді, 371 млн теңгеге 3359 әкімшілік айыппұл салынды. Қабылданған шаралардың нәтижесінде 33 мыңнан астам жұмысшының еңбек құқықтары қорғалды.
2024 жылдың 11 ай