Қазақстандағы орташа номиналды жалақы ағымдағы жылдың үшінші тоқсанында 390,3 мың теңгені құрады. Әр газетші, репортер немесе онлайн-басылымның журналисі кем дегенде осынша жалақы алатынын растай алмайды. ҚР Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) мәліметтері бойынша, "Баспасөз қызметі" санатындағы орташа жалақы ағымдағы жылы бар болғаны 332,7 мың теңге, ал теле-немесе радио бағдарламаларын жасайтындар 336,9 мыңнан 456,3 мың теңгеге дейін табыс табады, деп хабарлайды inbusiness.kz Finprom сілтеме жасап.
Орташа жалақының әртүрлі мамандықтар бойынша саралануы бұқаралық ақпарат құралдарында табыстардың вертикалды бөлінісін көрсетеді. Ең жоғары жалақы деңгейі басшыларда, ол 678,9 мыңнан 726,8 мың теңгеге дейін ауытқиды. Мамандар — яғни журналистер, корреспонденттер мен репортерлер — БАҚ категориясына байланысты 243,6 мыңнан 412 мың теңгеге дейін табыс табады. Жаңалықтар мен репортаждарды жеткізу үшін техникалық мүмкіндіктерді қамтамасыз ететін қызметкерлердің жалақысы 310 мыңнан 335 мың теңгеге дейінгі деңгейде. Газет шығаратын, радио бағдарламаларын немесе телевизиялық контент жасаумен айналысатын компанияларда ең төменгі жалақы деңгейі біліктілігі төмен жұмысшыларда байқалады: 131,4 мыңнан 185,2 мың теңгеге дейін.
6
2024 жылға арналған жалақы деңгейі бойынша статистикалық жинақтардың деректерін пайдалана отырып, біз газет, радио/телевидение және онлайн-БАҚ үшін он түрлі мамандықтар тізімін жасадымыз. Жалақылар минималдыдан максималдыға дейінгі диапазонмен көрсетілді. Жалпы кесінді көрсеткендей, ең жоғары жалақы "шатыры" онлайн-БАҚ-та, ең төмені — газеттерде.
Бұл қағаз баспасөзге оқырмандардың қызығушылығының төмендеуіне және электронды платформаларға көшуіне байланысты. Бұрын Energyprom.kz порталы қағаз баспасөздегі жарнама көлемінің бірнеше жыл бойы төмендеп, онлайн-БАҚ-та өсіп жатқанын хабарлаған болатын. Соның нәтижесінде 2013 жылдан бері елімізде оннан астам ірі республикалық және өңірлік газеттер жабылды. Ағымдағы жылы жарнама бюджеттерінің бөлінуі интернет-БАҚ-тың пайдасына да жалғасуда.
Орталық Азия жарнама ассоциациясының мәліметтері бойынша, 2024 жылдың бірінші тоқсанында интернет-жарнаманың Қазақстандағы жалпы жарнама көлеміндегі үлесі 46,6%-ға жетті. Ал баспасөз, өз кезегінде, жарнама "пирогының" өте кішкентай бөлігін алады: бар болғаны 1,3%.
7
БАҚ-тың негізгі қызметкерлерінің — журналистер, репортерлер, контент жасаудағы басқа мамандардың жалақысы орта есеппен 250–300 мың теңгені құрайды, ал максимумы — 624 мың теңге. ҰСБ деректері бұл категориядағы қызметкерлер үшін ұсынылған жалақылардың кесіндісімен де расталады, жеке рекрутингтік платформа Hh.kz-те. 21 қарашадағы мәліметтер бойынша, жарияланған 75 вакансияның жартысында ұсынылған жалақының деңгейі 433 мың теңгемен шектеледі, ал жоғары жалақыны ірі республикалық онлайн-басылымдар төлей алады.
Медиа саладағы топ-менеджерлердің табыс деңгейіне келетін болсақ, мұнда елеулі айырмашылық бар. Мысалы, егер шағын газеттерде бас редакторлардың жалақысы 156 мың теңге болса, онда ірі басылымдарда сол мамандықтағы адам 760 мың теңге табуы мүмкін, ал кейбір онлайн-басылымдарда — 1,5 миллион теңгеге дейін.
8
2024 жылы "Баспасөз қызметі", "Кино-видеофильмдер мен телевизиялық бағдарламалар өндірісі" және "Бағдарламалар жасау және телерадио хабар тарату" санаттары бойынша жұмыспен қамтылғандардың санын жалақы мөлшері бойынша бөлу нәтижелері қандай болды. 2024 жылы осы топтардағы барлық жалдамалы қызметкерлердің 16,5%-ы жалақысы 200 мың теңгеден төмен, 20%-ы 200 мыңнан 300 мың теңгеге дейін табыс табады, ал тағы 22,5%-ы 300 мыңнан 400 мың теңгеге дейін алып келеді. Экономикадағы орташа жалақы деңгейіне жетпейтін немесе әзер жететіндердің жалпы үлесі 59,1%-ды құрайды.
Ал енді 400 мың теңгеден жоғары табатындарды қарастырайық. Олардың негізгі бөлігі, яғни 23,5%-ы, жалақысы 600 мың теңгеге дейінгі БАҚ қызметкерлерінен тұрады, ал тағы 14%-ы 600 мыңнан 1 миллион теңгеге дейін алады. БАҚ-тағы "миллионерлер", яғни жалдамалы қызметкерлер саны көп емес: барлығы 247 адам, немесе жалпы санның 3,7%-ы.
9
Сондықтан БАҚ-та миллион табу үшін кім болып жұмыс істеу керек? Finprom БАҚ-тағы ең жоғары жалақыға ие мамандықтардың тізімін жариялайды. Тізімнің басым бөлігін редакция және бөлім басшылары құрайды. БАҚ-тың ең жоғары жалақы алатын жалдамалы қызметкері — жарнама арт-директоры, оның жалақысы шамамен 1,9 миллион теңге. Мұндай деңгейдегі маман тіпті бас директордан (1,6 миллион теңге) да көп алады. Редакторлардың жалақысы бойынша ең тиімді вакансияларды 1,5 миллион теңге алатын адамдар иеленеді. Радиостанция директорлары 868 мың теңге, радиотелевизиялық бағдарламалар директорлары 805,9 мың теңге алады.
0
Сурет Engin Akyurt сайтынан Pixabay