2023 жылдың үшінші тоқсанында Қазақстандағы орташа номиналды жалақы 390,3 мың теңгені құрады. Әр газетші, репортер немесе онлайн-ресурс журналисті осындай мөлшерде жалақы алатынын растай алмайды. ҚР Ұлттық статистика бюросының (ҰСБ) деректері бойынша, "Баспа қызметі" категориясындағы орташа жалақы биыл 332,7 мың теңге ғана, ал телевизиялық немесе радиобағдарламалар жасаушылар 336,9 мың теңгеден 456,3 мың теңгеге дейін табыс табады, деп хабарлайды inbusiness.kz Finprom деректеріне сілтеме жасап.
Орташа жалақының кәсіби топтар бойынша саралануы медиа саласында кірістердің вертикалды бөлінісін көрсетеді. Ең жоғары жалақы деңгейі басшыларда, ол 678,9 мыңнан 726,8 мың теңгеге дейін өзгереді. Маман-журналистер, корреспонденттер және репортерлер 243,6 мыңнан 412 мың теңгеге дейін табыс табады, бұл медиа түріне байланысты. Жаңалықтар мен репортаждарды жеткізуді қамтамасыз ететін жұмысшылардың жалақылары 310 мыңнан 335 мың теңгеге дейінгі деңгейде. Газеттер шығаратын, радиобағдарламалар жасайтын немесе телевизиялық контент өндіретін компанияларда ең төменгі жалақы біліксіз жұмысшыларда: 131,4 мыңнан 185,2 мың теңгеге дейін байқалады.
6
2024 жылға арналған жалақы деңгейі бойынша статистикалық жинақтар деректерін пайдаланып, газет, радио/телевидение және онлайн-медиа үшін он түрлі мамандықтың тізімін жасадық. Жалақылар минималдыдан максималға дейінгі диапазонда көрсетілді. Жалпы талдау онлайн-медиа саласында ең жоғары жалақы "шегінің" бар екенін, газеттерде болса, ең төмен екенін көрсетті.
Бұл қағаз басылымдарға оқырмандардың қызығушылығының жалпы төмендеу тенденциясымен және электрондық платформаларға көшуімен түсіндіріледі. Бұрын Energyprom.kz порталы қағаз басылымдарындағы жарнама көлемінің бірнеше жыл бойы төмендеп, онлайн-медиаға өсіп жатқанын жазған болатын. Соның нәтижесінде 2013 жылдан бері елде оннан астам ірі республикалық және өңірлік газеттер жабылды. Биылғы жылы жарнама бюджеттерінің бөліну тенденциясы да интернет-медиа жағында тұр.
Орталық Азия жарнама ассоциациясының деректері бойынша, 2024 жылдың бірінші тоқсанында интернет-жарнаманың Қазақстандағы жалпы жарнама көлеміндегі үлесі 46,6%-ға жетті. Ал баспасөз, өз кезегінде, жарнамалық "пирогтың" өте кішкентай бөлігін алады: бар болғаны 1,3%.
7
Медиа саласының негізгі қызметкерлері — журналистер, репортерлер, контент жасаушылар — орташа есеппен 250–300 мың теңге алады, ал максимумы — 624 мың теңге. ҰСБ деректері бұл категориядағы жұмысшыларға ұсынылатын жалақы деңгейін Hh.kz жеке рекрутингтік алаңында растайды. 21 қарашадағы деректер бойынша, жарияланған 75 вакансияның жартысында ұсынылған жалақы 433 мың теңгемен шектелген, ал жоғары жалақыны ірі республикалық онлайн-ресурстар төлеуге дайын.
Медиа саласындағы топ-менеджерлердің табысы жағынан елеулі айырмашылық бар. Мысалы, егер кішкентай газеттерде бас редакторлар 156 мың теңге алса, ірі басылымдарда бұл маман 760 мың теңге табуы мүмкін, ал кейбір онлайн-ресурстарда — 1,5 миллион теңгеге дейін.
8
2024 жылы "Баспа қызметі", "Кино-видеофильмдер мен телевизиялық бағдарламаларды өндіру" және "Бағдарламалар мен телерадио хабарларын жасау" категориялары бойынша жұмыс істейтіндердің саны мен жалақы мөлшерінің бөлінуі қандай нәтиже берді. 2024 жылы осы топтардағы барлық жалдамалы жұмысшылардың 16,5%-ы 200 мың теңгеден төмен жалақы алады, 20%-ы 200 мыңнан 300 мың теңгеге дейін табады, ал тағы 22,5%-ы 300 мыңнан 400 мың теңгеге дейінгі жалақыны алады. Орташа жалақыдан төмен немесе оған жақын табыс табатындардың жалпы үлесі 59,1% құрайды.
Ал 400 мың теңгеден жоғары табыс табатындарды қарастырайық. Олардың басым бөлігін, яғни 23,5%-ын, 600 мың теңгеден төмен жалақы алатын медиа қызметкерлері құрайды, ал шамамен 14%-ы 600 мыңнан 1 миллион теңгеге дейін табады. "Миллионерлер" масс-медиа саласында, жалдамалы қызметкерлер ретінде, онша көп емес: бар-жоғы 247 адам, немесе жалпы санның 3,7%-ы.
9
Сонда, медиа саласында миллион табу үшін қандай мамандықтар қажет? Finprom медиа саласындағы ең жоғары жалақы алатын 10 мамандықты жариялайды. Тізімнің басым бөлігін редакциялардың және бөлімдердің басшылары құрайды. Ең жоғары жалақы алатын жалдамалы қызметкер — жарнама бойынша арт-директор, жалақысы шамамен 1,9 миллион теңге. Мұндай деңгейдегі маман тіпті бас директордан (1,6 миллион теңге) да көп алады. Редакторлардың жалақысы бойынша ең тиімді вакансияларда 1,5 миллион теңге табатын адамдар бар. Радиостанция директорлары 868 мың теңге, радиотелевизиондық бағдарламалар директорлары 805,9 мың теңге алады.
0
Изображение Engin Akyurt с сайта Pixabay