Жаңа жобалар, көлеңкелі туризм және Шығыс Қазақстандағы индустриалдық аймақтардың дежавюы.

2024 жылды оң әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерімен аяқтаған Шығыс Қазақстан облысы, ВКО әкімдігі ұсынған мәліметтерге сәйкес, жалпы өңірлік өнім өткен жылы 5-6% өседі деп болжануда.

Өндіріс көлемінің физикалық индексі (ӨКФИ) 3,4% өскен, соның ішінде, өңдеу өнеркәсібінде – 2,2%, тау-кен өндірісінде – 6,8%, электрмен жабдықтауда – 8,6%, ал сумен жабдықтауда 8,3% төмендеген. Дорé қорытпасында алтын өндірісі 30,5%-ға, алтынды құрамында бар концентраттар 21,7%-ға, өңделмеген қорғасын – 14,9%-ға, өңделмеген мыс – 12,9%-ға, өңделмеген мырыш – 6%-ға артқан. Бірақ, өңделген алтын өндірісі 4,7%-ға, өңделген күміс 30,6%-ға төмендеген. "Казцинк" ЖШС бойынша металл өндірісінің төмендеуі байқалды: Күміс бойынша – Ресей Федерациясындағы санкциялармен байланысты. Яғни, Магаданнан шикізат импорты тоқтатылды. Төмен күміс құрамды қорғасын концентраттары Мексикадан импортталуда. Алтынның төмендеуі Қырғызстаннан алтын құрамындағы шикізаттың азаюымен және қорғасын құрамындағы шикізаттың жүктемесінің артуымен байланысты, деп хабарлайды inbusiness.kz.

Құстар қайда кетті

Өткен жылдың қорытындысы бойынша Ауыл шаруашылығы кешені ВКО-дағы барлық басқа салалардың өсуін бастап тұр, деп атап өтті ВКО әкімдігінің кеңейтілген ашық отырысында Ермек Кошербаев және облыстық экономика және бюджет жоспарлау басқармасының басшысы Гульшат Корганбаева. Оның айтуынша, егіс науқанының сапасы жұмыстың тиімділігіне әсер етеді. Биыл көктемгі дала жұмыстарын жүргізуге "Кен Дала" бағдарламасы бойынша 17 млрд теңге көлемінде несиелер берілетін болады. Өткен жылы осы мақсаттарға 12,2 млрд теңге бөлінді. 2024 жылы ВКО ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 458,5 млрд теңгені құрап, 6,6% өсіммен және ӨКФИ 8,7% артуымен бағаланды. Оның ішінде, өсімдік шаруашылығы өнімдері – 242,5 млрд теңге, ӨКФИ 12%-ға, мал шаруашылығы – 215,9 млрд теңге, ӨКФИ 5%-ға өсті.

2024 жылы агроөнеркәсіптік кешенде 20,6 млрд теңгеге 14 жоба жүзеге асырылды, 31 жұмыс орны құрылды. Облыс бойынша ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңы 607,4 мың гектарды құрап, 2023 жылмен салыстырғанда 31 мың гектарға немесе 4,8%-ға қысқарды. ВКО әкімдігінің мәліметіне сәйкес, 564 мың тонна астық жиналды, бұл 2023 жыл деңгейінен 46% артық. Астықтың орташа өнімділігі гектарына 22 центнерді құрады, республика бойынша орташа көрсеткіш 16 центнер. Майлы дақылдардың жалпы жинағы 18% өсіп, орташа өнімділік гектарына 18,9 центнерді құрады, республика бойынша 11 центнер. 2024 жылдың қорытындысы бойынша ірі қара мал саны 12%-ға (361,8 мың бас), жылқылар – 4,5%-ға (224,7 мың бас) артты.

Сондай-ақ, ВКО-да ұсақ мал саны 1,7%-ға (551,6 мың бас), құс саны 6,4%-ға (3,5 млн бас) азайғаны байқалды. Бұл сандар Ермек Кошербаевты ерекше қызықтырды, ол өз қызметкерлеріне: "Неге бұл болды?" деп сұрады.

"Біз өткен жылдың статистикасын ретке келтірдік, ал құс өндірісінің төмендеуі жоқ", - деп жауап берді оған.

Әкім осы сандар үшін мемлекеттік қызметкерлерді сынамайтынын, бірақ олардың анализ жасауды сұрағанын айтты: халық құс етін аз тұтына бастады ма, әлде ВКО-дан тыс импорт артты ма?

"Егер біз Абай облысынан немесе Қазақстанның басқа жерлерінен құс импорттасақ, бұл жақсы. Бірақ егер олар біздің көршілерімізден импорттай бастаса, бұл ойлануға себеп. Мен көршілерімізбен жұмыс істегенімізге қарсы емеспін, бірақ көршілерден өзіміз өндірмейтін өнімдерді алуымыз керек", - деді әкім. - "Мүмкін, оған (өндіруші – ред.) жем жеткіліксіз болды, немесе биыл тағы не жетіспеді? Яғни, әрбір кәсіпорынмен, үлкен немесе кіші, сөйлесіп, отырып талқылау керек".

Жер алыста

МРС санының азаюы туралы Ермек Кошербаев, жерді тиімді пайдалану қажеттігін айтты.

"Жалпы, біз 120 мың гектар жерді қайтардық. Мен қайтып жатқан жерлерді не үшін мемлекет меншігіне қайтара алмайтынымызды зерттеуді бастадым. Маған түсіндіреді, аудандық елді мекендерге жақын жатқан барлық жерлер берілген және барлығы шаруашылық айналымда. Қайтарылған жерлер – алыстағы. Бірақ олар шөп шабуға, мал жаюға жарамды. Яғни, сізде отарлық мал шаруашылығында әртараптандыру жүргізу үшін негізгі құрал бар, ал үшін бұл жоспарлар құруыңыз керек", - деді ол аудан әкімдеріне. - "Әдетте, мал шаруашылығымен айналысатын адамдар бұны білмейді. Сіздерден: "Мен саған бес немесе 20 гектар беремін, бірақ сен маған мынадай жоспар жаса" деп талап еткенде, олар сіздің бюрократияңызбен байланысқысы келмейді. Жоспарды 10-12 мың мал басы бар ірі шаруашылықтар ғана жасай алады. Қалғандары қанша ұстай алса, сонша ұстайды".

Осыған байланысты Ермек Кошербаев аудан әкімдеріне әр округтегі жағдайды бақылауды, онда неше шаруашылық бар, олар не істеп жатыр, әр шаруашылықтың даму жолдарын қарастыруды, сондай-ақ кооперация мүмкіндігін қарастыруды тапсырды. Шын мәнінде, олар мұны кеше жасауға міндетті еді. Гульшат Корганбаева өз баяндамасында қала және аудан әкімдеріне бірнеше тапсырмалар берді, соның ішінде, шағын индустриалды зоналарды құру жоспарланған ауылдардың тізімін анықтау.

Айта кету керек, шағын индустриалды зона – инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген және пайдалануға берілген өндірістік және басқа да үй-жайлар (шағын өнеркәсіптік зоналар). Онда шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері орналасуы мүмкін. Қызықтысы, ВКО-да, атап айтқанда, Өскеменде индустриалды зоналарды құру қажеттілігі туралы 20 жыл бұрын айтылған. Облыс орталығында екі осындай зона салынды, екеуі де жұмыс істемейді. Бірақ олардың құрылуына, жабдықталуына жүздеген миллион теңге бюджет қаражаты жұмсалды.

"Неліктен сіздер шағын индустриалды зоналардың аймақтарда жұмыс істейтінін ойлайсыздар? Оларды кім ойлап тапты, және олардың дамуына қатысты жоспарлар бар ма? Немесе бұл компаниялар үшін? – деп сұрады Ермек Кошербаев. - Акимдерде осы зоналарды дамыту жөнінде жоспарлар бар ма, бұл әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясына қалай байланысты, адамдардың осы шағын индустриалды зоналарға келуі үшін қандай мемлекеттік бағдарламаларды пайдалануды жоспарлап отырсыздар, мемлекет оларға қандай жағдайлар жасайды, сонда кәсіпкерлер келеді? Кәсіпкерлер алыстан келмейді, олар біздің жерлестеріміз болады".

Гульшат Корганбаева шекаралас Зайсан ауданындағы шағын индустриалды зоналар мысал