Үкіметтің баспасөз қызметі жыл қорытындысын Қазақстанның энергетикалық секторын дамыту бойынша шығарды, деп хабарлайды inbusiness.kz.
Тұрақты даму мен төмен көміртекті модельге әлемдік көшу жағдайында Қазақстан сенімді энергиямен жабдықтауды қамтамасыз етуге бағытталған бастамаларды белсенді түрде жүзеге асыруда. Экономикалық белсенділіктің артуымен электр энергиясының тұтынуы өсуде, бұл өндірістік қуаттарды кеңейтуді талап етеді. 2024 жылы үкімет дәстүрлі және жаңартылатын энергия көздерін теңдестірілген дамыту үшін маңызды қадамдар жасады. Елдің энергетикалық кәсіпорындары республикадағы өнеркәсіп және коммуналдық-тұрмыстық секторлар үшін жылу жеткізуді тұрақты түрде қамтамасыз етеді. 2035 жылға дейінгі саланы дамыту жоспары бекітілді, оған сәйкес 26 ГВт-тан кем емес жаңа қуаттарды енгізу көзделген.
Қазақстанның ұлттық электр желісін дамыту
0
Бүгінгі таңда Қазақстанның Бірыңғай электр энергетикалық жүйесі штаттық режимде жұмыс істейді. 2024 жылдың 1 қаңтарына қарай жалпы пайдалануға болатын қуат 20,4 ГВт, ал жұмыс қуаты 15,4 ГВт болды. Биылғы жылы жылу маусымындағы максималды тұтыну деңгейі 16,6 ГВт-қа жетті, ал максималды генерация 15,1 ГВт-ты құрады.
Қазақстанда 222 электр станциясы жұмыс істейді (КЭС — 6 бірлік, ТЭЦ — 41 бірлік, ГТЭС — 14 бірлік, ГПЭС — 7 бірлік, ГЭС — 6 бірлік, ВИЭ — 148 бірлік). Олардың ішінде 148 ВИЭ нысаны (кіші ГЭС — 51 бірлік, ВЭС — 54 бірлік, СЭС — 42 бірлік, БГУ — 1 бірлік) жалпы қуаты 2,9 ГВт.
2024 жылы энергетика министрлігінің "Жылу энергетикасын дамыту" бюджет бағдарламасы аясында республикалық бюджеттен 14 жобаны жүзеге асыруға 58,3 млрд теңге бөлінді (6 жылумен жабдықтау, 8 электрмен жабдықтау). Жобалардың бірі, Уральск қаласындағы ПДП "Ақжайық" ауданындағы 110/10 кВ қосалқы станциясы, эксплуатацияға енгізілді.
Сонымен қатар, қайтарымды инвестициялардың жылдық лимиті 32 млрд теңгеден 428 млрд теңгеге дейін ұлғайтылды. Бұл жұмыс істеп тұрған энергетикалық ұйымдардың негізгі жабдықтарын жаңғырту, кеңейту және реконструкциялау бойынша жобалар пулын кеңейтуге мүмкіндік берді.
Қазіргі уақытта қуаты 2,8 ГВт болатын 22 инвестициялық келісім жұмыс істейді, олардың 13 келісімі 1,36 ГВт жалпы қуатпен лимиттің ұлғаюынан кейін жасалды.
2023 жылдың қараша айында "Қазақстанның Батыс аймағының электр желісін күшейту" жобасы сәтті іске асырылды, оның аясында 220 кВ электр беру желісі 780 км ұзындықта Батыс Қазақстан энергия торабы – Атырау – Маңғыстау маршруты бойынша салынды. Бұл қадам электрмен жабдықтаудың өткізу қабілетін және сенімділігін арттыруға бағытталған.
Келесі қадам ретінде 2028 жылдың соңына дейін Батыс аймақтың электр желілерін Бірыңғай электр энергетикалық жүйемен біріктіру жобасы жүзеге асырылады, оның үшін 604 км ұзындықта 500 кВ электр беру желісі салынады, бұл Ақтөбе және Атырау облыстарын байланыстырады. Бұл Батыс аймақтағы маневрлік газ энергетикалық көздерін электр энергиясы мен қуат дисбаланстарын өтем үшін пайдалануға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта жобалау-сметалық құжаттаманы әзірлеу жүргізілуде, құрылыс-монтаждау жұмыстарына 2025 жылы кіріседі.
Оңтүстік аймақтың тұтынушыларына энергиямен жабдықтаудың сенімділігін арттыру және Орталық Азия елдерінің энергетикалық жүйелерінің жұмыс режиміне байланысты авариялық бұзылулардың туындау қаупін азайту үшін Оңтүстік аймақтың электр желілерін (Шу – Жамбыл – Шымкент) күшейту қажет. Қазіргі уақытта АО KEGOC осы жобаны жүзеге асыруды бастады, оның 1-кезеңі 2027 жылы аяқталады, ол Шу – Жамбыл – Шымкент маршруты бойынша 475 км ұзындықта 500 кВ ЛЭП салуды қамтиды. Қазіргі уақытта ПСД әзірленуде.
Солтүстік және Оңтүстік аймақтар арасындағы байланысты одан әрі нығайту, сондай-ақ транзиттік әлеуетті арттыру үшін +/- 500 кВ тұрақты ток желілерін "Солтүстік-Оңтүстік" салу жоспарлануда. Бұл өткізу қабілетін 2000 МВт-қа арттырады.
Батыс және Оңтүстік аймақтарды байланыстыратын тұрақты ток желісін салудың тиімділігін зерттеу жүргізілуде, бұл Қазақстанның Бірыңғай электр энергетикалық жүйесін тұйықтауға мүмкіндік береді.
Бұл жобаларды жүзеге асыру тұрақты және сенімді электрмен жабдықтауды қамтамасыз етеді, сондай-ақ Қазақстанның энергетикалық инфрақұрылымын дамытуға ықпал етеді, ұзақ мерзімді энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.
Жылу генерациясы
1
Биыл Экибастуз ГРЭС-1-де жаңа 500 МВт қуаттағы бірінші энергоблок желіге қосылды, ал Атырау ТЭЦ-де жыл соңына дейін тағы 65 МВт, сондай-ақ 2025 жылы "Топар" ГРЭС-де 130 МВт енгізу күтілуде.
Қолданыстағы электр станцияларын реконструкциялау және кеңейту арқылы қосымша 5,6 ГВт енгізу қамтамасыз етіледі, олардың ішінде 2024 жылы министрлік энергетикалық ұйымдармен 1,4 ГВт жалпы қуатпен 13 инвестициялық келісім жасады. Мұндай жобалар қатарында Ақсу ГРЭС-те 325 МВт қуаттағы 7-блоктың құрылысы, Қарағанды ТЭЦ-3-те қазан агрегатын салу және турбинаны алмастыру, сондай-ақ Karabatan Utility Solution ЖШС-нің парогазды қондырғысын 310 МВт-тан 620 МВт-қа дейін кеңейту бар.
Өткен жылы жалпы қуаты шамамен 9 ГВт болатын жаңа генерацияны салу жоспарлары анықталды. Қазіргі уақытта бұл жобалар әртүрлі іске асыру кезеңдерінде.
Маневрлік генерацияны іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттық аясында 2,5 ГВт жаңа қуаттарды енгізу жоспарлануда.
Бүгінгі күні Түркістан, Қызылорда облыстарында, Ұлытау облысында және Алматыда жалпы қуаты шамамен 1,8 ГВт болатын төрт ірі парогазды қондырғы жобасы бойынша құрылыс жұмыстары жүргізілуде, аяқтау мерзімі 2026 жыл.
Сонымен қатар, 2024 жылдың тамызында Қазақстанда 700 МВт жалпы қуатпен тағы бір аукцион өткізілді, нәтижесінде Жамбыл, Ақтөбе және Атырау облыстарында парогазды қондырғыларды жүзеге асыру құқығы бойынша төрт жеңімпаз анықталды. Қазіргі уақытта жобаларды жүзеге асыру басталды, аяқтау мерзімі 2028 жылға жоспарланған. 2029 жылға дейін күтілетін инвестициялар 8 трлн теңгеден асады.
Үкіметаралық келісім аясында 2 ГВт қуаттылығы бар ауқымды жобаларды стратегиялық инвесторлардың қатысуымен әзірлеу жүргізілуде.
Мысалы, Катармен қол қойылған үкіметаралық келісім аясында 2029 жылға дейін Қ