Еуропалық Одақ Қазақстанға қысым жасамайды, бірақ санкцияларды айналып өтуді тоқтатады.
Еуропалық одақ Қазақстаннан Ресейге қарсы санкциялар енгізуді талап етпейді және оған қысым көрсетпейді, бірақ Қазақстан компаниялары заңсыз саудамен айналысатын болса, санкциялық тізімдерге түсуі мүмкін екенін ескертеді. Бұл туралы ЕО санкциялары бойынша арнайы елші Дэвид О’Салливан Қазақстанға жасаған сапары барысында айтты, деп хабарлайды inbusiness.kz.
О’Салливанның айтуынша, Қазақстан Еуропалық одақ үшін маңызды әріптес болып табылады, сондай-ақ ЕО Қазақстан үшін де маңызды.
"Біздің тауар айналымымыз жылына шамамен 40 миллиард еуроны құрайды. ЕО Қазақстанның ең ірі сауда әріптесі болып табылады, оның үлесіне Қазақстан экспортының шамамен 38% тиесілі. Сонымен қатар, ЕО Қазақстандағы тікелей шетелдік инвестициялардың ең ірі көзі, көлемі 55 миллиард еуроға жетеді", – деді ол.
Ресейге қарсы санкциялар және ЕО-мен құрметті қатынастар
Дэвид О’Салливан Еуропалық одақ Қазақстанның Ресейге қарсы санкцияларға қосылмау туралы шешімін құрметтейтінін және екі ел арасындағы заңды саудаға араласпайтынын атап өтті.
"Дегенмен, бізді шын мәнінде алаңдататын мәселе – кейбір адал емес компаниялардың Қазақстанды санкцияларды айналып өту үшін платформа ретінде пайдалануы", – деді ол.
Бұл ЕО-дан Ресейге тауарларды қайта экспорттау туралы, әсіресе, Ресейдің әскери өндірісінде пайдаланылуы мүмкін тауарлар туралы болып отыр. ЕО өкілінің айтуынша, мұндай тауарлар дрондар, зымырандар мен артиллериялық снарядтарды өндіруге түседі, олар кейін Украинадағы бейбіт тұрғындарға қарсы әскери әрекеттерде қолданылады.
"Бұл Қазақстан үшін экономикалық құндылығы жоқ тауарлар, бірақ Ресейдің әскери-өнеркәсіптік кешенін қолдайды", – деді елші.
Ол санкциялық тауарларды Ресейге заңсыз қайта экспорттауға қатысатын компаниялар анықталған жағдайда, Еуропалық одақ оларды санкциялық тізімге енгізетінін атап өтті. Мұндай кәсіпкерлер әлемнің түкпір-түкпірінде кездеседі – Иранда, Қытайда, Үндістанда, сондай-ақ Қазақстанда.
"Бұндай тексеру барысында Қазақстандық компаниялар да анықталды. Олар заңсыз саудаға араласқандықтан ғана тізімге енгізілді. Бізде олардың Ресейдің әскери-өнеркәсіптік индустриясын қолдағаны туралы дәлелдер бар. Бұл экстерриториалдық санкциялар емес, біздің енгізген санкциялардың сақталуын қамтамасыз ету үшін жасалған", – деп атап өтті ол.
Бүгінгі күні ЕО Ресейдің әскери-өнеркәсіптік кешенінде пайдаланылуы мүмкін 50 категориядағы қос мақсаттағы тауарларды бақылауда. Бұл тауарлар Қазақстанда өндірілмейді, бірақ бұрын оның аумағы арқылы Ресейге жіберілуі мүмкін еді.
"Біздің ынтымақтастығымыздың барысында біз Ресейге мұндай тауарлардың сатылымының едәуір төмендегенін байқаймыз. Әрине, жеке жағдайлар әлі де кездеседі, біз Қазақстан билігінен назар аударуды сұраймыз. Бірақ жалпы алғанда, бұл бағыттағы тенденция өте жақсы", – деді ол.
Оның айтуынша, санкциялық тауарлар Қазақстанның жалпы тауар айналымының 1%-дан азына құрайды, бірақ Ресейдің әскери-өнеркәсіптік кешені үшін критикалық маңызға ие, өйткені олар зымырандар, артиллериялық снарядтар мен дрондар өндірісінде пайдаланылады.
Қазақстандық бизнес нысанасында
Бүгінгі күні ЕО 16-шы санкция пакетін әзірлеуде, оның аясында жаңа компанияларды қосу мүмкіндігі қарастырылуда. Дэвид О’Салливан: "Қазақстандық компаниялардың тізімге енгізілуі мүмкін, бірақ шешім әлі қабылданған жоқ", – деді.
27 қаңтарда поляк кеден қызметі Қазақстаннан келген сұйытылған газ цистерналарын шекарадан өткізбей отырғаны туралы хабарланған болатын, себебі олар Қазақстан отынының атын жамылып, Ресей отынын өткізіп жіберуі мүмкін деп қауіптенген. Дегенмен, журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, Дэвид О’Салливан Қазақстан тауарларын Еуропаға экспорттауға қатысты мүмкін шектеулер туралы қауесеттерді жоққа шығарды.
"ЕО-ның Қазақстаннан Еуропалық одаққа экспортқа шектеулері жоқ, өйткені бұл іс-әрекет мүлдем заңды. Неліктен біз заңсыз әрекеттер немесе тауарлар белгілі бір стандарттарға сәйкес келмеген жағдайда, алаяқтық объектісі болып табылған кезде ғана мұндай шаралар енгізуіміз керек", – деді ол.
Поляк шекарасындағы жағдайға қатысты, елші Польша билігінің санкцияларға жатпайтын басқа елдерде өндірілген тауардың жеткізілгенін дәлелдейтін құжаттарды талап ету құқығы бар екенін айтты.
"Поляк билігінде Қазақстандық шығу тегін растайтын құжаттарды талап етуге барлық құқықтары бар. Яғни, егер өнім шынымен Қазақстанда өндірілген болса, құжаттарды ұсыну және оны растайтын қиындық туғызбауы керек", – деді О’Салливан.
Бұрын хабарланғандай, жаңа санкция пакеті 2025 жылдың 24 ақпанында Украинадағы соғыстың үшінші жылдығына орай күшіне енетіні айтылды. Пакет Мәскеуге "айқын сигнал" беру үшін ойластырылған және "Ресей экономикасының нақты секторларына қарсы шараларды" қамтуы тиіс. Сонымен қатар, 16-шы санкция пакеті "Ресей режимінің насихатшылары" болып саналатын жеке тұлғалар мен ұйымдарға қосымша қызметтерді қамтуы керек, олар Украина территориялық тұтастығын бұзуға жауапты", - делінген хабарламада.