Төртінші кезеңде жалпы декларациялау: 2025 жылы декларацияны кім тапсырады?
Қазақстандықтар 2021 жылдан бастап кезең-кезеңімен жалпы декларациялау жүйесіне көшуде. 2025 жылдың қаңтарынан бастап, бұрын осы жүйеге қатыспаған шамамен 8 миллион адам төртінші кезеңге қосылуы тиіс. Алайда, 2024 жылдың қараша айында президенттің енгізген өзгерістері бұл жоспарларға түзетулер енгізді, деп хабарлайды inbusiness.kz.
Кімдер декларация тапсыруға міндетті?
Қаржы министрлігінің ұсынысы бойынша, төртінші кезеңде активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны (кіріс декларациясы) келесі тұлғалар тапсырады:
- Шетелде мүлкі бар тұлғалар: жылжымайтын мүлік, көлік, банктердегі салымдар (3,9 миллион теңгеден жоғары), шетелдік компанияларда үлестер, инвестициялық активтер және басқа да мүліктер.
- Жеке практикамен айналысатын тұлғалар: нотариустар, адвокаттар, жеке сот орындаушылары және алдыңғы кезеңдерге кірмеген басқа да мамандар.
- Сайланбалы және мемлекеттік лауазымдарға кандидаттар — сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамаға сәйкес.
- Ірі банктер, сақтандыру компаниялары және бағалы қағаздар нарығының қатысушылары.
- Ірі сатып алулар жасайтын тұлғалар: мысалы, егер азамат жыл ішінде 74 миллион теңгеден асатын сомада мүлік сатып алса, ол кіріс көздерін көрсететін декларация тапсыруы қажет.
Осы тұлғалар, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген тұлғалар және олардың жұбайлары жыл сайын кіріс және мүлік декларациясын тапсыруға міндетті.
"Биыл күшіне енетін нормалар бойынша, егер физикалық тұлғалардың өзіне жататын табыстары, активтері немесе шетелде табыстары болмаса, сондай-ақ мүлікті сатып алу немесе сату бойынша мәмілелері болмаса, жыл сайынғы декларация тапсырудан босатылады. Тек мемлекеттік қызметшілер, оларға теңестірілген тұлғалар және олардың жұбайлары үшін бұл ереже қолданылмайды", – деді мемлекеттік кірістер комитетінің жеке тұлғалардың кірістерін әкімшілендіру басқармасының жетекшісі Дина Кусаинова.
Төртінші кезеңнің жойылуы туралы айтқан кезде, шетелде активтері және мүлігі жоқ қазақстандықтар кіріс декларациясын тапсырудан босатылады. Алайда, бұл тұлғаларға бақылау жүргізілмейді дегенді білдірмейді. Табыс жасыруды анықтау үшін камералдық бақылау жалғасады. Бұл цифрландырудың дамуы, қолма-қол ақшасыз төлемдердің үлесінің өсуі және қазақстандықтардың шетелдік есепшоттары туралы ақпарат беру жөніндегі халықаралық келісімдер арқылы қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар, жалпы декларациялау жүйесіне кірмеген қазақстандықтарға кіріс декларациясын ерікті түрде тапсыру мүмкіндігі беріледі.
Декларацияны қалай тапсыруға болады?
Азаматтардың ыңғайлылығы үшін декларацияларды тапсырудың түрлі тәсілдері қарастырылған: "Салық төлеушінің кабинеті" порталдары, е-Salyq мобильді қосымшасы, eGov, екінші деңгейлі банктердің қосымшалары, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органдары немесе ЦОН арқылы қағаз нұсқасында.
Декларацияны тапсыру алдында ККД өз активтері туралы мәліметтерді қолжетімді ақпараттық жүйелерде тексеруді ұсынады.
Желтоқсанның соңында НПА сайтында жарияланған Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігінің бұйрық жобасы. Құжатқа сәйкес, 2025 жылдан бастап депутаттар, мемлекеттік қызметшілер мен судьялар өздерінің кірістері мен мүліктері туралы ақпараттарды ашық қолжетімділікте жариялауға міндетті. Жариялануға жататын ақпараттар тізіміне кірістердің жалпы сомасы, алынған немесе тегін берілген мүлік, шетелдік банктердегі ақша және т.б. кіреді.