Премьер-министр Олжас Бектенов талқылаған с эксперттермен және бизнес өкілдерімен салық реформасы мәселелері, деп хабарлайды Primeminister.kz .
Үкімет басшысы мемлекет басшысының тапсырмасын орындау аясында ұсынылған шаралардың қоғаммен, әсіресе бизнес және сарапшылармен белсенді түрде талқыланатынын атап өтті. Ұлттық экономика және қаржы вице-министрлері жетекшілік ететін жұмыс топтары барлық өңірлердегі кәсіпкерлермен кездесіп, талдау мен өңдеу үшін ұсыныстар жинады.
Ұлттық экономика министрлігі салық-бюджет реформасының негізгі тәсілдерін қысқаша ұсынды. Дифференцияланған ҚҚС және есепке алу үшін шекті төмендету Ұлттық қордан тәуелділікті азайтып, инфрақұрылымды дамытуға қосымша қаражат бағыттауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, арнайы салық режимдер саны 364 қызмет түрінен 40-қа дейін қысқартылуы ұсынылады. Бүгінде Қазақстандағы түсімдер деңгейі шамамен 20% құрайды, бұл ЖІӨ-дегі түсімдердің үлесі. Басқа елдермен салыстырғанда, Ресейде бұл көрсеткіш 42%-ға, дамыған елдерде – 50%-дан асады. Осылайша, мемлекеттік бағдарламаларды қаржыландыру үшін елеулі бюджет ресурстарының жетіспеушілігі байқалады. Реформалар болмаған жағдайда, ҚР ҰЭМ мәліметтері бойынша, 2035-2036 жылдарға қарай Ұлттық қор қазіргі пайдалану динамикасымен минимумға дейін таусылады.
«Әкімшілендіруге қатысты көптеген сұрақтар туындайды. Біз де тоқтап тұрған жоқпыз, жұмыс істейміз. Белгілі бір жетістіктер бар. Бюджеттің кіріс бөлігінде де белсенді жұмыс істеп жатырмыз. Қаңтарда біз кірістер бойынша жоспардың 150%-ына шықтық. Бұл мемлекеттік кірістер саласындағы жұмыс пен цифрландырудың нәтижелері», — деп атап өтті Олжас Бектенов.
Үкімет бизнес пен мемлекет арасындағы өзара әрекеттестікті жеңілдететін және жұмыс тиімділігін арттыратын бірыңғай цифрлық экожүйе құруға жұмыс істейді. Әкімшілік жүктемені азайтып, ашықтықты арттыру үшін жасанды интеллект пен автоматтандырылған деректерді талдау енгізілуде. Салық әкімшілігін тиімділігін арттыру үшін үлкен деректерді өңдеу технологиялары белсенді түрде енгізілуде.
Кездесу қатысушыларына Қаржы министрлігінің үлкен деректерді талдау жүйесі ұсынылды, онда 55 мемлекеттік деректер базасы жүктелген, жылдың соңына дейін олардың саны 100-ге дейін артады. Осы ақпарат негізінде салық төлеушілердің цифрлық профильдері қалыптасады. Қазіргі уақытта 569 мың заңды тұлғаның профилі және 1,8 миллионнан астам жеке кәсіпкерлердің профилі жасалды. Цифрландыру салық төлеуші туралы толық ақпарат алуға мүмкіндік береді, оның ішінде еңбек ақы қоры, уақытша жұмысшылар саны, салық салу объектілері, жылжымайтын мүлік, автокөліктер және басқа деректер.
Қаржы министрлігінің басшылығы мемлекеттік кірістер комитеті тарапынан енгізілген цифрлық шешімдер мен олардың тиімділігіне акцент жасай отырып, нақты жобалармен таныстырды. Мысалы, электронды шот-фактуралар (ЭСФ) жүйесінде жоғары тәуекелді салық төлеушілерді биометриялық идентификациялау бойынша жұмыс жүргізілуде. Бүгінгі күні 101 сауда онлайн-платформасы, соның ішінде Temu, Pinduoduo және Alibaba Group салықтық есепке алынды. 2024 жылы олар 175 миллиард теңге салық төледі, оның ішінде ҚҚС және Қазақстан Республикасының физикалық тұлғаларына тауарлар мен қызметтерді электронды түрде көрсететін шетелдік компанияларға салық.
Салық реформасы аясында ТОО және ЖК тіркеу бойынша бақылауды күшейту ұсынылады, бұл фальшивый мәмілелерді жоюға мүмкіндік береді. Кәсіпкерлерді Face ID арқылы идентификациялау шаралары қарастырылуда. Доллар бойынша тіркелу кезінде алаяқтық әрекеттердің тәуекелдерін азайту үшін ақпарат тексеріледі. 2024 жылы 1000-нан астам мұндай компания анықталды. Тағы бір бастама — егер құрылтайшыда белсенді емес кәсіпорын, салық берешегі болса немесе ауыр салық бұзушылықтары болған жағдайда жаңа компанияларды тіркеуге тыйым салу.
Қаржы саласын цифрландыруға арналған құралдардың бірі — бақылау-касса аппараттары. 2024 жылы бақылау-касса аппараттарының 39%-ы (453 мың бірлік) чектерді тіркемеген. Бұл бағытта бірқатар шаралар қарастырылуда.
Салық әкімшілігін жүргізудің маңызды қадамы интернет платформаларында жұмыс істейтін азаматтардың санының артуын ескере отырып, платформалық жұмыспен қамтуды реттеу болды.
Мысалы, «Яндекс Такси» платформалық жұмыспен қамту бойынша салық әкімшілігі пилоттық жобасы аясында 2024 жылдың қыркүйек айынан бастап жүргізушілер үшін 378 миллион теңге сомасында ИПН аударылды және әлеуметтік төлемдер бойынша шамамен миллиард теңге. Осылайша, салықтар бюджетке тікелей, қосымша рәсімдік мәселелерсіз төленеді. Биылғы жылдың бірінші тоқсанының соңына дейін Қаржы министрлігі жобаның аясын 30-дан астам платформаларға кеңейтуді жоспарлап отыр.
Кездесу барысында сарапшылар ұсынылған реформалар жобасы бойынша белсенді пікірлерін білдірді.
5 «Қазақстан халқына» қоғамдық әлеуметтік қорының бұрынғы төрағасы, экономика ғылымдарының кандидаты Болат Жамишев 15 миллион теңгеге ҚҚС бойынша есептеу ставкасын төмендетуді қолдады.
«Менің ойымша, 15 миллион теңгеден төменгі шек дәл сақталуы керек. Әрине, бұл шекті көтеру жағына қысым болады. Меніңше, бұл қызыл сызық, өйткені бизнес бөлшектене бастайды. Салық ставкаларының көтерілуі бөлшектеуге көбірек ынталандырады», — деді Болат Жамишев.
Сонымен қатар, ол кәсіпкерлердің бухгалтерлік қызметтерді әкімшілендіруде қиындықтарға тап болуы мүмкін екенін атап өтті. Осыған байланысты реформаларды енгізу кезінде процесті білмегендіктен туындайтын бұзушылықтарға қатысты тәсілдерді қосымша қарастыру ұсынылды.
6 «Алматы» АҚ «СПК» басқармасының тәуелсіз директоры, директорлар кеңесінің мүшесі Абай Саркулов бюджет тапшылығын қысқарту үшін Ұлттық қордан алып тастаулардан бас тартуды ұсынды.
«Қазіргі салық заңнамасы аясында салықтарды жинаудың өте кәсіби түрде жүргізілетінін атап өткім келеді. Бұл цифрландырудың арқасында. Екінші үлкен плюс - бюджет алдындағы берешекті өндіріп алу бойынша тиімді шаралар бар. Реформаға қатысты - міндет анық: бюджетте тапшылық, әлеуметтік саладағы шығындар жыл сайын артып келеді. Аудандарда бюджеттердің 80%-ы әлеуметтік бағытта қалыптасқан, 15-20%-ы дамуға кетеді, бұл жеткіліксіз, сондай-ақ сыртқы қарыздарды өтеу бойынша міндеттемелер бар. Бюджет тапшылығын қысқарту өте қажет, бұл кешенді түрде жүзеге асырылуы тиіс», — деді Абай Саркулов.
Сарапшы кеден қызметінің фискалдық функциясын іске асыру, ұлттық компаниялардың шетелдік инвестицияларды тарту бойынша жұмысын күшейту, геологиялық барлау саласын дамыту, мемлекеттік сатып алулар аясында жұмысты жетілдіру және т.б. бойынша бірқатар ұсыныстар айтты.
7 «Қазақстанның вентиляциялық жабдық өндірушілері одағы» заңды тұлғалар бірлестігінің жетекшісі Марат Баккулов бизнес жұмысының әкімшілендірілуіне назар