13 ақпанда Астанада «Kaz Oil 2025» халықаралық конференциясы өтті, оның қатысушылары нарықтың жалпы трендтерінен басқа, трансмай қышқылдарын (ТМҚ) реттеу мәселесін де талқылады. Конференцияға қатысушылар ТР ТС 024/2011 регламентінің 2018 жылдан бастап күшіне енгенін және өсімдік майлары мен майлы өнімдердегі трансмай қышқылдарының мөлшерін 2%-дан асырмауын атап өтті. Өндірушілер бұл көрсеткішке тек пальма майын қолдану арқылы жетуге болатынын айтады. Күнбағыс, рапс, зығырды өңдеу кезінде қазіргі технологиялар ТР ТС талаптарына сәйкес келетін қатты өсімдік майларын алуға мүмкіндік бермейді.
Нарық қатысушылары Еуропа елдерінің тәжірибесіне назар аударуды ұсынады. Онда трансмайларға 2% шектеу тек дайын тамақ өнімдеріне қатысты, ал ингредиенттерге қатысты қолданылмайды. Яғни, өндірушілер майларды өңдеу технологияларын сапа мен бәсекеге қабілеттілікті төмендетпей қолдана алады.
«Kaz Oil 2025» конференциясында ТМҚ мөлшеріне қойылатын талаптардың күшеюі пальма майы мен басқа баламалы компоненттердің импортын арттыруға әкелуі мүмкін екені атап өтілді. Бұл, өз кезегінде, азық-түлік қауіпсіздігіне теріс әсер етіп, жергілікті өндірушілердің бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді. Сонымен қатар, басқа елдердің өз өндірушілерін халықаралық нарықтарға белсенді түрде ілгерілететінін ескеру қажет, және Қазақстанға тропикалық майлардың үлкен көлемі келуі мүмкін.
«Kaz Oil 2025» қатысушылары атап өткен тағы бір фактор – маргариндер мен пальма майының бағасының өсуі арасындағы корреляция. 2018–2024 жылдары трансмайлардың мөлшеріне шектеулер енгізілгеннен кейін және пальма майын қолдануға көшкеннен кейін, маргариндердің бөлшек бағасы 2011–2017 жылдармен салыстырғанда шамамен 2,1 есе артты.
Кәсіпкерлер еліміз үшін ең дұрыс жол – майлы дақылдардың терең өңдеуін дамыту екенін атап өтеді. Осы жағдайда Қазақстан қатты өсімдік майларымен өзін-өзі қамтамасыз ете алады және пальма майына тәуелділікті төмендетеді.
«Масло-Дел» ЖШС майлы өнімдер комбинатының директоры Наталья Николаевна Солохина «Масло-Дел» мен «Қазақ ғылыми-зерттеу институты» және Алматы технологиялық университетінің мамандарымен бірлесіп жүргізген зерттеу нәтижелерін таныстырды. Ғалымдар ТМҚ мөлшері 5%-дан 18%-ға дейінгі маргариндер мен арнайы майлар қолданылған нан-тоқаш және кондитерлік өнімдердің қауіпсіздігін бағалады.
Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, мұндай майларды шикізат ретінде қолданған жағдайда дайын өнімдегі трансмайлардың деңгейі белгіленген 2% нормасынан аспайды. Бұл өнімдердің қауіпсіздігін растайды және майлы өнімдердегі ТМҚ мөлшеріне қатысты қатаң шектеулердің қажеттілігін сұраққа қояды.
Сондықтан өндірушілер ТР ТС 024/2011 шеңберінен B2B секторындағы – тамақтану үшін таза түрде қолданылмайтын маргариндер мен арнайы майларды алып тастауды талап етеді. Бұл трансмайлар мөлшеріне шектеулерді осы өнімдер санаты үшін алып тастауға, Қазақстандағы терең өңдеу өндірушілерін қолдауға және осылайша Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін едәуір нығайтуға мүмкіндік береді.
«Kaz Oil 2025» қатысушылары мемлекеттік құрылымдар, бизнес және ғылыми қоғамдастық арасында майлы өнімдер саласын реттеу бойынша теңгерімді тәсілді әзірлеу үшін диалогтың қажеттілігін атап өтеді. Оптималды шешімдер өнімнің қауіпсіздік талаптарын да, отандық өндірушілердің экономикалық мүдделерін де ескеруі тиіс.