informkz.com

Сарапшылар Қазақстан мен Қытай арасындағы ынтымақтастықтың болашағын бағалады.

Біздің елде Қытай қатысуымен шамамен 5 мың компания тіркелген.
Эксперты проанализировали возможности совместной работы между Казахстаном и Китаем.

Halyk Finance Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық ынтымақтастық тақырыбына арналған жарияланымдар циклын аяқтайтын есепті жариялады. Halyk Research-тің алдыңғы материалдарында Қытайдың негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерінің бағасы мен Қазақстан-қытай ынтымақтастығының бағыттары қамтылған.

Бұл есепте біз республиканың Қытай Халық Республикасымен бірге жүзеге асырып жатқан бірлескен инфрақұрылымдық жобаларының тәжірибесі мен мәселелеріне назар аудардық. Halyk Research командасы Қазақстандағы қытайлық инвесторлардың қатысу деңгейін, республикалық ұлттық холдингтердің инвестициялық жобаларды жүзеге асырудағы қатысу дәрежесін, сондай-ақ Қытай мен Қазақстанның ынтымақтастық Жол картасына сәйкес инвестициялау үшін басым салаларды талдады. Сонымен қатар, есепте Қазақстан тарапынан Қытай инвестицияларын тартуға көмектесетін қажетті қадамдар туралы ақпарат берілген.

Қысқаша шолу

Қытай инвестициялары Қазақстан экономикасының маңызды салаларын дамытуда, мысалы, пайдалы қазбаларды өндіру, энергетика және логистикада маңызды рөл атқарады. Елдер бір-бірімен тығыз қарым-қатынас орнатып, бұл бірлескен кәсіпорындардың өсуі мен қытайлық серіктестер үшін инвестициялық ұсыныстардың кеңеюімен расталады. Қазақстан минералды-металлургиялық, химиялық және мұнай-газ өнеркәсібі, сондай-ақ энергетика сияқты басым салаларда жобаларды белсенді түрде алға тартады. Қытай компаниялары Қазақстанды Еуразияның транзиттік орталығы ретінде нығайтуға ықпал ететін инфрақұрылымды жаңғырту мен көлік тораптарын құруға белсенді қатысуда. Алайда, инвесторлар бюрократиялық, кадрлық кедергілер, инфрақұрылымдық шектеулер және еркін саудаға кедергілер сияқты бірқатар қиындықтарға тап болады, сондай-ақ геологиялық барлау саласында ынталандырулардың жетіспеушілігі байқалады. Бұл мәселелерді шешу стратегиялық жоспарлауды, өндіріс факторларының сапасы мен қолжетімділігіне назар аударуды, инвестициялық ортаға жауапты институттардың рөлін арттыруды талап етеді. Осылайша, Қазақстан, теңізге шығатын жолы жоқ мемлекет ретінде, географиялық орналасуының артықшылықтарын толық пайдалана алмайды – Еуразияның құрлықтағы көпірі және әлемдегі екінші ең ірі экономикамен көрші бола отырып.

1. Қазақстандағы Қытайдың бірлескен кәсіпорындары:

Қазақстанда Қытайдың қатысуымен шамамен 5 мың компания тіркелген. Соңғы жылдары мұндай кәсіпорындардың саны айтарлықтай артты, бұл Қытайдың Қазақстанның ресурстық және өнеркәсіптік секторларына стратегиялық қызығушылығын көрсетеді. Қытай компанияларының назарын негізінен тау-кен, энергетика және өңдеу өнеркәсібі аударады. CNPC және Sinopec сияқты Қытай компаниялары мұнай-газ секторында бірлескен жобаларды белсенді түрде дамыта отырып, Қазақстандағы мұнай өндірудің жалпы көлемінің шамамен 24%-ын қамтамасыз етеді. Қытай инвесторлары үшін маңызды нысандарға Жанажол, Мангистау және Қызылорда облыстарындағы ескі кен орындары жатады, мұнда технологияларды енгізу арқылы мұнай шығымын арттыруға мүмкіндік беретін шаралар қабылдануда.

Негізгі мысалдар: – АО «СНПС-Актобемунайгаз» және АО «Мангистаумунайгаз» – мұнай мен газ өндірудегі ірі ойыншылар; – ФК Buzachi Operating LTD – Солтүстік Бузачи кен орнын табысты игеру; – Petro Kazakhstan және Ақтаулық битум зауыты – мұнай өңдеуге инвестициялар; – Ляньюньгандағы логистикалық терминал – Қазақстан мен Қытайды байланыстыратын көлік торабы.

2. 2015 жылғы Қытайдың бірлескен жобаларының бағдарламасы

2015 жылы Қытаймен бірлескен жобалар бағдарламасы шеңберінде Қазақстан мен Қытай 21,1 миллиард доллар сомасына металлургия, мұнай өңдеу, химия өнеркәсібі, машина жасау, энергетика және ауыл шаруашылығы сияқты салаларда 52 жобаны жүзеге асыруға келісім жасады. 2015 жылдан 2022 жылға дейін 7,4 миллиард доллар көлеміндегі 25 жоба сәтті аяқталды, 2,3 миллиард долларды құрайтын 9 жоба жүзеге асырылу кезеңінде, ал 18 жоба қаралуда.

Ауқымды жүзеге асырылған жобалардың арасында: – полипропилен өндірісі (Kazakhstan Petrochemical Industries және CNCEC-мен бірлесіп) 2,6 миллиард доллар; – Шымкент НПЗ-ны қайта жаңарту 2,1 миллиард доллар.

3. Үкіметтің даму жоспарлары

Қазақстан Үкіметінің және «Байтерек» және «Самрук-Казына» сияқты ұлттық холдингтердің даму жоспарлары Қытай инвесторларын тартуға және басым салаларда перспективалы жобаларды іріктеуге бағытталған. Негізгі стратегия – жеке және мемлекеттік қаражаттың бірлескен қатысуын қамтитын қаржыландыруды қамтамасыз ету, бұл жобаларды шетелдік серіктестер үшін тартымды етеді. «Байтерек» ұлттық басқарушы холдингі Қытайдың мемлекеттік даму банкі мен China International Capital Corporation сияқты қытайлық қаржы институттарымен Қазақстандағы жобаларды қаржыландыру үшін белсенді түрде ынтымақтасуда. 2024 жылғы шілдеге қарай жалпыұлттық пул 707 жобаны қамтиды, олардың 139-ы шетелдік қатысуды қарастырады, соның ішінде қытай инвестициялары. Шетелдік жобалар арасында Қытай 30 жобамен екінші орында, 2,5 трлн теңгені (шамамен 5,2 миллиард доллар) құрайды, Ресей 32 жобамен 6,1 трлн теңгені (12,5 миллиард доллар) құрайды.

Маңызды бағыттардың бірі – үлестік қаржыландыру экожүйесін дамыту және кредиттік портфельдерді секьюритизациялау, бұл Қытай инвестицияларын тартуға және перспективалы жобаларды қолдауға ықпал етеді. Холдинг сонымен қатар Қазақстанның экспорттық әлеуетін кеңейтетін инфрақұрылымдық жобаларға назар аударады, бұл Қытай компанияларына жаңа нарықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді және сауда байланыстарын нығайтады.

4. Негізгі ұсыныстар

Қазақстан өзара тиімді ынтымақтастықты нығайту үшін Қытайдың мемлекеттік жоспарлау жүйесін, кәсіпкерлік климатын және экономикалық өсуді ынталандыруға бағытталған табысты тәжірибелерін пайдалана алады.

– Мемлекеттік жоспарлау: Қытайдың бесжылдық жоспарлары экономика дамуын тиімді бағыттауға көмектеседі. Қазақстан осы тәсілді пайдаланып, ұлттық және аймақтық басымдықтарды жақсы үйлестіруге мүмкіндік алады.

- Кәсіпкерлік климатты жақсарту: Қытай бизнес жүргізу шарттарын, соның ішінде шағын және орта бизнеске қолдау көрсетуді белсенді түрде жақсартып келеді. Қазақстанға инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін реформаларды жалғастыру және тереңдету ұсынылады.

– Мемлек