Қазақстандағы мемлекеттік қолдау шын мәнінде оған мұқтаж азаматтарға бағытталуы тиіс. Бұл туралы еңбек және әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жакуповаға депутат Мукаш Искандировтың жолдаған сұрауында айтылды, деп хабарлайды Kapital.kz бизнес ақпарат орталығының тілшісі.
«Қазіргі уақытта қолдау шаралары азаматтардың нақты табысын ескермей беріледі. Көп жағдайда, мұндай көмекке мүлдем мұқтаж емес, соның ішінде бай отбасылар да ие болады. Халықты қолдаудың құралдарын осы аспектіні ескере отырып жетілдіру қажет», - деді ол.
Практикада адресаттық әлеуметтік көмек (АӘК) «кешенді дамуды және еңбек белсенділігін тежейтін факторға айналуда».
«АӘК жүйесі парадоксалды жағдай тудырады: уақытша қолдау орнына ол өмір сүру құралына айналуда. Көптеген отбасылар, жәрдемақыларын сақтау үшін, жалған түрде ажырасады немесе табыстарын жасырады. Мүлік жағдайын бақылау формалды критерийлер бойынша жүргізіледі: тек нақты табыстар ғана емес, сонымен қатар үй жануарларын иелену де ескеріледі, себебі есептеу әдістемесіне сәйкес бір тауық немесе сиыр да есепке алынады. Нәтижесінде, отбасыларға шағын шаруашылықты дамыту немесе көмек алу мүмкіндігін жоғалту арасында таңдау жасауға тура келеді. АӘК жүйесі кедейлік проблемасын шешпейді, тек мемлекеттің тәуелділігін нығайтады», - деп атап өтті ол.
Мукаш Искандиров АӘК ұсыну тәсілдерін түбегейлі қайта қарау қажет деп есептейді.
«АӘК, аз қамтылған отбасыларға көмектесу үшін арналған, шын мәнінде оларды өз бетімен табыс табуға ынталандырмайды және бизнестің дамуын тежейді», - деп көрсетті ол сұрауында.
Депутат ұсыныс жасады:
- пассивті қолдаудан әлеуметтік бейімделуге өтіп, ұзақ мерзімді дербестік үшін кәсіптік білім беру, оқыту, қайта даярлау және жұмыспен қамтуға жәрдемдесу бағдарламаларын енгізу;
- (жұмысқа алу критерийлерін - Ред.) АӘК тағайындау критерийлерін икемді ету, бағалау критерийлерін кеңейту, ресми табысты ғана емес, сонымен қатар отбасылардың нақты өмір сүру деңгейін, аймақтық ерекшеліктер мен қазіргі әлеуметтік-экономикалық жағдайды ескере отырып;
- көмектің мақсатты пайдаланылуын бақылауды күшейту және берілген қолдаудың тиімділігін бағалау мен мониторинг механизмдерін енгізу, бұл қаражаттың заңсыз пайдаланылуын болдырмауға және олардың мақсатты бөлінуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді;
- АӘК жүйесін реформалау және нақты қажеттіліктерді шешуге бағытталған мақсатты жәрдемақыларға көшу (мысалы, білім беру, медициналық қызмет көрсету, тұрғын үй шығындары), бұл тек аз қамтылған статусын қолдайтын модельден шығуға мүмкіндік береді;
- АӘК алу құқығын растау мерзімдерін қайта қарау және жәрдемақыларды тағайындау мен төлеу ережелерін өзгерту, қазіргі үш айлық мерзімнің орнына жыл сайынғы растауды орнату, бұл отбасылар мен мемлекеттік органдарға әкімшілік жүктемені азайтады.
2024 жылдың қорытындысы бойынша адресаттық әлеуметтік көмек (АӘК) 413,7 мың адамға, 78,1 мың отбасына тағайындалды. Осы мақсаттарға бюджеттен 39,5 миллиард теңге бөлінді.